مهارت‌های تصمیم گیری

آموختن مهارت تصمیم گیری، یکی از مهارت‌های زندگی است، که به شما کمک می‌کند خطاهای کمتری در تصمیم گیری داشته باشید. این آموزش از این نظر مهم است که تصمیمات، اهمیت زیادی در ادامه زندگی دارند. زندگی همواره راه‌های مختلف را پیش‌روی شما قرار می‌دهد و گاهی گرفتن یک تصمیم نادرست، تأثیرات جبران‌ناپذیری بر آینده شما می‌گذارد. در این مقاله قصد داریم درباره تصمیم‌گیری و اهمیت و مهارت‌های آن برای شما بگوییم.

در ابتدا بهتر است بدانید که تصمیم‌گیری چیست؟ تصمیم گیری، انتخاب یک گزینه از بین گزینه‌های ممکن است که به باور تصمیم‌گیرنده بهترین نتیجه را به همراه دارد. در واقع سؤال تصمیم‌گیرنده این نیست که گزینه‌های پیش‌رو کدام‌اند؟ سؤال این است که کدام یک از گزینه‌های موجود انتخاب شود؟ همه ما در طول روز تصمیمات مختلفی می‌گیریم. مثلاً انتخاب بین ورزش کردن و ورزش نکردن، انتخاب ساعت خواب و بیداری و انتخاب‌های بزرگ‌تر مانند انتخاب رشته تحصیلی، ادامه تحصیل، کار، ازدواج و…

هنگامی که در موقعیت‌های مختلفی قرار می‌گیریم، ناچار به انتخاب هستیم و دوست داریم از بین گزینه‌های موجود بهترین حالت را برگزینیم، اما گاهی گزینه‌های احتمالی زیاد هستند و این ما را دچار شک و تردید می‌کند و یا حتی باعث به تعویق انداختن تصمیم‌گیری می‌شود و گاهی هم تصمیمی می‌گیریم که نتایج خوشایندی به همراه ندارد و این امر نشان‌گر این است که در انتخاب دچار اشتباه شده‌ایم.

به این مهارت که در موقعیت‌هایی که با چند گزینه روبه‌رو هستیم به ما کمک می‌کند که انتخاب درستی در زمان مناسب داشته باشیم، مهارت تصمیم گیری گفته می‌شود. این مهارت کمک می‌کند که روش‌های تصمیم گیری منطقی را بیاموزیم و دقت بالا و درصد خطای کمتری داشته باشیم.

مراحل تصمیم گیری درست

برای اینکه فرایند تصمیم گیری را درست طی کنید، در ابتدا بهتر است سبک‌های مختلف این فرایند را بشناسید. افراد مختلف با توجه به ویژگی‌های شخصیتی و موقعیتی که در آن قرار دارند با سبک منحصر به فردی تصمیم می‌گیرند. بعضی قادر نیستند که تصمیم بگیرند و همواره دچار شک و تردید هستند. عده‌ای به تنهایی نمی‌توانند تصمیم بگیرند و از دیگران می‌خواهند که این کار را برایشان انجام دهند. بعضی دیگر هم عجولانه یا با وسواس زیاد تصمیم می‌گیرند یا حتی بعضی از ترس انتخاب غلط تصمیم‌گیری را به تعویق می‌اندازند.

تصمیم‌گیری ممکن است به سبک احساسی باشد که در آن فرد بر اساس احساسات و هیجانات عمل می‌کند و در آن هیچ آینده‌نگری و بررسی منطقی وجود ندارد.

تصمیم‌گیری‌هایی که بدون تأمل و به صورت لحظه‌ای و ناگهانی انجام می‌شوند را تصمیم گیری تکانشی می‌گویند و در آن فرد هیچ توضیح واضح و مشخصی برای تصمیم خود ندارد.

بعضی از افراد اعتماد به نفس کافی برای اخذ تصمیمی خاص ندارند و هنگامی که در موقعیت تصمیم‌گیری قرار می‌گیرند، طفره می‌روند، این سبک را تصمیم گیری اجتنابی می‌نامند.

نوع دیگری از انواع تصمیم‌گیری، تصمیم گیری تقدیری است. افرادی که به این سبک عمل می‌کنند، معتقد هستند که شکست و موفقیت به شانس وابسته است و فکر نمی‌کنند که خودشان می‌توانند سرنوشتشان را رقم بزنند و به همین دلیل از بین گزینه‌های موجود یکی را به طور شانسی انتخاب می‌کنند.

سبک تصمیم گیری مطیعانه، نیز یکی از سبک‌های دیگر است که فرد بدون در نظر گرفتن خواسته‌های خود و برای برآورده کردن خواسته‌های دیگران، اجازه می‌دهند که برایش تصمیم گرفته شود. این افراد با اطاعت بی چون و چرای دیگران از زیر بار تصمیم گیری به صورت مستقل شانه خالی می‌کنند.

انواع دیگر تصمیم گیری شامل: تصمیم گیری اضطرابی، وسواسی، و منطقی هستند. بهترین سبک تصمیم گیری، سبک منطقی است که در آن فرد با استفاده از تفکر منطقی و جمع آوری اطلاعات لازم درباره گزینه‌های موجود سعی می‌کند بهترین گزینه را انتخاب کند.

پس از آشنایی با مدل‌ها و سبک‌های تصمیم گیری به این فکر کنید که سبک تصمیم گیری شما کدام است و چه میزان از تصمیماتی که در گذشته گرفته‌اید بر اساس سبک تصمیم گیری منطقی بوده‌اند.

به این نکته توجه کنید که تصمیم‌های کوچک شما، در درازمدت روی آینده و زندگی شما اثر گذار هستند. مثلاً خوردن یک وعده غذایی ناسالم در هر روز ممکن است سلامتی شما را در آینده به خطر بیندازد.

تحقیقات نشان داده تصمیم گیری آگاهانه تأثیر مستقیمی بر سلامت روان افراد دارد چون بدون داشتن مهارت در این زمینه و داشتن انتخاب‌های نادرست، احساس استرس، اضطراب و گناه به افراد دست می‌دهد و در طولانی مدت سلامت روانشان را پایین می‌آورد.

بنابراین برای موفقیت و رسیدن به هدف و افزایش قدرت ارزیابی و انتخابتان با تکیه به دانش و مهارت باید با فرآیند تصمیم گیری مطلوب آشنا شوید و این مهم را در خود تقویت کنید.

چند نکته برای تصمیم گیری موفق

وقتی قرار است به تنهایی تصمیمی را اتخاذ کنید، روش‌های زیر را امتحان کنید.

• تحلیل هزینه-فایده را استفاده کنید.

ابتدا با تحلیل هزینه_فایده، مزایا و معایب را بسنجید. با استفاده از این تحلیل، نتیجه هر راه ممکن چه مثبت و چه منفی را بنویسید. این کار به شناخت ارزش فرصت‌ها کمک می‌کند و متوجه می‌شوید که با ترجیح یک تصمیم بر دیگری چه چیزهایی را از  دست می‌دهید.

• گزینه‌های تصمیم گیری را محدود کنید.

محدود بودن تعداد گزینه‌های پیش‌رو به شما کمک می‌کند که راحت‌تر تصمیم بگیرید، از طرفی سبب آرامش خاطر شما می‌شود زیرا در این صورت کمتر به احتمالات از دست رفته فکر می‌کنید.

• اهمیت تصمیم را بررسی کنید.

با مشخص کردن اهمیت تصمیمتان، تردیدهای عذاب‌آور را کم کنید. از خودتان بپرسید که میزان تأثیر این تصمیم بر زندگیتان چقدر است؟ و یا هزینه‌های این تصمیم به چه میزان است؟ و بعد از آن برای تصمیم خود مهلت زمانی مشخص کنید.

• وقت زیاد برای تصمیمات جزئی صرف نکنید.

اگر تصمیم شما به سادگی انتخاب یک برنامه تلویزیونی است با توجه به اهمیتی که دارد و این‌که یک تصمیم جزئی است، حداقل زمان ممکن را به آن اختصاص دهید. با توجه به این‌که این‌گونه تصمیمات اثر مهمی بر زندگی شما یا دیگران نمی‌گذارد، با فکر کردن زیاد برای تصمیم گیری وقت خود را تلف نکنید.

• تحقیق کنید.

هنگامی که می‌خواهید تصمیم مهمی مانند خرید گوشی تلفن همراه یا ماشین و… بگیرید، تحقیق کنید. با این کار در نهایت احساس رضایت خواهید کرد و پشیمانی به سراغتان نمی‌آید.

• با افراد آگاه در زمینه مورد نظر مشورت کنید.

مشورت با افراد آگاه به بهبود مهارت تصمیم گیری شما کمک می‌کند. این کار به شما این اطمینان را می‌دهد که در نهایت تصمیم درستی خواهید گرفت.

در تصمیم گیری گروهی به نکات زیر توجه کنید:

• مدیریت منازعه را تمرین کنید.

مدیریت منازعه، در واقع فرآیندی است که جنبه‌های منفی نزاع را کاهش و جنبه‌های مثبت آن را افزایش می‌دهد.

با توجه به این‌که احتمال تعارض در تصمیم گیری‌های گروهی بالاست، بهتر است که با تمرین مدیریت منازعه خودتان را آماده کنید. استفاده از موقعیت برد_باخت که در آن یکی از طرفین از خواسته‌هایش به نفع طرف مقابل صرف نظر می‌کند و یا موقعیت برد_برد که در آن هر دو طرف از بعضی چیزها دست می‌کشند، کمک کننده است.

• برنامه ریزی قبلی داشته باشید.

برای اینکه بین اعضای گروه تعارض پیش نیاید، از قبل به جزئیات تصمیم فکر کنید تا مجبور نباشید که عجولانه تصمیم بگیرید.

• مسئولیت را به عهده بگیرید.

در تصمیم گیری گروهی گاهی باید قاطع بود و گاهی تسلیم شد. اگر دیگران موضع ثابتی ندارند، شما مسئولیت را به عهده بگیرید تا مجبور نباشید وقت خود را در تلاش برای تصمیم‌گیری با دیگران هدر دهید.

• روی اشتباهات تمرکز نکنید.

سرزنش کردن خودتان به خاطر اشتباهات گذشته، مانع تصمیم‌گیری درست در آینده است. اگر همواره به خاطر تصمیمات اشتباه گذشته خودتان را سرزنش کنید، این فرصت را از خود می‌گیرید که در آینده سریع و مؤثر تصمیم بگیرید. تصمیم قاطعانه بگیرید و بعد از به سامان رسیدن آن به گذشته فکر نکنید.

آموزش‌های زیادی در زمینه افزایش قدرت تصمیم‌گیری و روش‌های مطلوب تصمیم گیری موفق وجود دارد. در این راستا و با هدف توسعه آموزش مجازی به منظور صرفه‌جویی در وقت و هزینه شما، ما در استاد اپ آموزش‌هایی را در این زمینه، در اپلیکیشن خود قرار داده‌ایم.

پس از نصب استاد اپ بر روی تلفن همراه از طریق گوگل پلی یا کافه بازار و با خرید یک اشتراک ماهیانه به مبلغ ۲۹ هزار تومان، می‌توانید از کلیه آموزش‌های آنلاین این اپلیکیشن استفاده کنید. فیلم‌های آموزشی به صورت آنلاین قابل مشاهده هستند و امکان دانلود کردن آن‌ها وجود ندارد و هر ماه با پرداخت همین مبلغ می‌توانید به صورت مجدد از آموزش‌ها استفاده کنید.

قبل از خرید اشتراک این امکان وجود دارد که آموزش‌های رایگان را برای نمونه استفاده کنید.

برای تقویت مهارت تصمیم گیری شما مخاطبان عزیز، مجموعه‌ای از دروس توسط موسسه فرهنگی هنری رادمهر سیما جم را جمع‌آوری کرده‌ایم. این دروس با موضوعات «تصمیم گیری» در سه جلسه، «ساختار تصمیم گیری» در یک جلسه، «قدرت تصمیم گیری» در سه جلسه، «نقش سیستم‌های اطلاعاتی در تصمیم گیری مؤثر» در دو جلسه، «متفکر تصمیم گیری حرفه‌ای» در دو جلسه، «قدرت تخیل و تصمیم گیری» در دو جلسه و «تصمیم گیری هوشمندانه» در دو جلسه قابل استفاده برای شما عزیزان است.

امیدواریم که با استفاده از این آموزش‌ها و گرفتن تصمیمات منطقی، دنیای خود و دیگران را به مکان بهتری برای زندگی تبدیل کنید.